Khi mới bắt đầu học Phật theo truyền thống Theravāda, không ít hành giả khi nghe danh xưng “Tam Tạng Kinh Điển” và lập tức thấy… nặng. Dày. Khó. Dường như bộ kinh này chỉ phù hợp với giới xuất gia hay các học giả chuyên trách. Kỳ thực, khi thấu hiểu bản chất, Tam Tạng lại là một hệ thống rất thực tế. Nó đóng vai trò như một lộ trình chi tiết cho hành trình giải thoát, giúp cho tiến trình tu học luôn đi đúng trọng tâm.
Khám phá định nghĩa về Tam Tạng
Xét theo nghĩa đen, Tipiṭaka hay Tam Tạng chính là “ba chiếc lồng” hay “giỏ”, biểu trưng cho ba kho tàng lưu giữ và phân loại giáo huấn của Đức Thế Tôn.
Ba Tạng đó là:
Vinaya Piṭaka – Tạng Luật
Sutta Piṭaka – Tạng Kinh
Tạng Vi Diệu Pháp (Abhidhamma Piṭaka)
Toàn bộ Tam Tạng được bảo tồn bằng ngôn ngữ Pāḷi trong truyền thống Theravāda, được đánh giá là hệ thống kinh điển uy tín, phản ánh chính xác nhất những lời thuyết giảng của Đức Phật.
Tìm hiểu Tạng Luật – Khung sườn của kỷ luật tâm linh
Mặc dù Tạng Luật tập trung vào giới luật của hàng xuất gia, nhưng cư sĩ thấu hiểu Luật sẽ có nền tảng tu tập rất kiên cố.
Mục đích cốt yếu của giới luật không nằm ở sự ràng buộc, mà nhằm:
Duy trì sự trong sạch trong nếp sống
Hạn chế các tranh chấp và phiền toái
Tạo môi trường thuận lợi cho Định và Tuệ sinh khởi
Tóm lại một cách súc tích:
Tạng Luật chính là hàng rào bảo vệ cho hành động và ngôn từ
Hành giả mới tu tập chỉ cần chú trọng vào cốt lõi:
Nhân – duyên – quả trong hành vi
Giữ gìn sự tôn nghiêm của các chuẩn mực
Sống có kỷ luật và trách nhiệm
Sutta Piṭaka: Nguồn cảm hứng tâm linh
Tạng Kinh là phần quen thuộc nhất với Phật tử tại gia.
Đây là nơi ghi lại:
Những bài giảng đạo của Đức Thế Tôn
Đối thoại với đệ tử, vua chúa, cư sĩ, ngoại đạo
Lời dạy trực diện về bản chất của đau khổ và lộ trình đoạn tận khổ đau
Hệ thống Tạng Kinh gồm 5 bộ Nikāya chủ đạo, với đặc điểm:
Sắp xếp theo độ dài của các bài kinh: trường, trung và tiểu
Có kinh rất thực hành (như Kinh Pháp Cú, Tứ Niệm Xứ)
Có kinh trả lời thẳng những vấn đề đời sống
Một cách khái quát:
Đây là con đường đạo đức được cụ thể hóa bằng lời dạy, ví dụ minh họa và trải nghiệm thực tế
Người bắt đầu tu học sẽ thấy Tạng Kinh là điểm xuất phát lý tưởng nhất.
Tìm hiểu Tạng Vi Diệu Pháp – Cơ chế vận hành của ý thức
Vi Diệu Pháp (Abhidhamma) là phần trừu tượng và khó nhất, nhưng cũng sâu nhất.
Theo cách ẩn dụ:
Tạng Kinh là “Phật dạy gì”
Thì Abhidhamma phân tích cơ chế vận hành của các pháp hữu vi và vô vi
Tạng Vi Diệu Pháp đi sâu vào các khía cạnh:
Bản chất thực sự của tâm thức
Một sát-na tâm gồm những yếu tố nào?
Cội nguồn phát sinh các triền cái tham, sân, si
Cơ chế tích lũy và vận hành của nghiệp báo
Lời khuyên cho người mới bắt đầu:
Chưa cần thiết phải nghiên cứu Abhidhamma ngay lập tức
Dẫu vậy, nhận thức được giá trị của nó sẽ giúp hành giả tránh được những hiểu biết lệch lạc hoặc cảm tính về giáo pháp
Mối liên hệ giữa Tam Tạng và Tam Học
Một cách rất dễ nhớ:
Luật Tạng là nền tảng của Giới học
Sutta Piṭaka hướng đến Định (Samādhi)
Tạng Vi Diệu Pháp → Tuệ
Hệ thống Tam Tạng là một chỉnh thể thống nhất, trong đó các phần tương trợ nhau:
Có Giới → Định mới vững
Nhờ năng lực của Định more info mà trí Tuệ mới được phát sinh
Có Tuệ → Giới được giữ một cách tự giác
6. Người mới học Phật nên tiếp cận Tam Tạng ra sao?
Phương pháp học tập hiệu quả:
Đừng tạo áp lực phải thông thạo mọi thứ cùng một lúc
Nên tuân thủ một lộ trình học tập bài bản:
Hiểu tinh thần Giới
Đọc Kinh để soi lại đời sống
Khi căn tính và sự hiểu biết đã chín muồi, hãy nghiên cứu Abhidhamma để phát triển tuệ giác
Giá trị thực sự của kinh điển không nằm ở chữ nghĩa, mà ở chỗ:
cải thiện hành vi, lời nói và suy nghĩ trong cuộc sống thực tế